Copyright © Open Briefing Ltd, 2020-22. Some rights reserved. Licensed under a Creative Commons BY-NC 4.0 licence.
Ghi chú hướng dẫn
Last updated
Có thể bạn nên xác định những cá nhân, tổ chức và cơ sở nào là đồng minh cũng như kẻ địch của bạn. Đồng minh là những người mà bạn tin tưởng và sát cánh với bạn hoặc có cùng mục đích với bạn. Họ có thể có mạng lưới và các nguồn lực khác, bao gồm cả kinh phí, có thể được sử dụng để cải thiện sự an toàn và bảo mật của bạn hoặc được tận dụng để bảo vệ bạn nếu bạn gặp phải các cuộc tấn công, bị quấy rối hoặc kiểm duyệt. Việc hiểu rõ những nguồn lực này là gì và thu hút từng động lực cũng như ưu tiên của mỗi đồng minh sẽ giúp bạn phối hợp hiệu quả hơn với họ.
Ngược lại, kẻ địch có thể cố gắng phá hoại hoặc tấn công bạn hoặc tổ chức của bạn. Kẻ địch có thể bị đe dọa bởi các hoạt động của bạn và có thể mất đi thứ gì đó nếu công việc của bạn thành công. Chúng có thể là các băng nhóm tội phạm, các nhóm vũ trang, các lợi ích kinh doanh đầy quyền lực, hoặc các quan chức chính phủ và chính trị gia. Bạn có thể hiểu rõ hơn về mối đe dọa mà những kẻ địch này gây ra bằng cách xem xét liệu chúng có thể đang có ý định gì và chúng có những khả năng nào. Ví dụ, một kẻ phá rối trên mạng xã hội có thể muốn khiến bạn ngưng hoạt động nhưng khả năng làm điều đó trên thực tế lại hạn chế; trong khi đó lực lượng an ninh địa phương vừa có thể mong muốn làm hại bạn, vừa có phương tiện và quyền hạn cần thiết để thực hiện ý định đó.
Theo thuật ngữ về rủi ro, "khả năng dễ bị tấn công" là nguy cơ bạn gặp phải các mối đe dọa; nó không liên quan gì đến điểm yếu. Có thể có một mối đe dọa, nhưng nếu bạn không sơ hở – hay không dễ bị tấn công, thì mối đe dọa đó không chuyển thành rủi ro cho cá nhân bạn. Rủi ro tồn tại khi các mối đe dọa và khả năng dễ bị tấn công của bạn chồng chéo lên nhau. Mặc dù hầu hết các mối đe dọa đều từ bên ngoài, các yếu tố làm tăng khả năng dễ bị tấn công của bạn thường là từ bên trong. Một số yếu tố trong số này sẽ liên quan đến công việc của bạn: ví dụ như các vấn đề mà bạn liên quan hoặc các chiến thuật mà bạn sử dụng. Nhìn chung, bạn sẽ có một mức độ kiểm soát và quyền lựa chọn đối với những yếu tố này. Các yếu tố khác có thể liên quan đến danh tính cá nhân của bạn, và bao gồm cả, chẳng hạn như, xu hướng tình dục, bản dạng giới, tuổi tác, dân tộc hoặc quốc tịch của bạn. Mặc dù bạn không thể kiểm soát những đặc điểm này, nhưng điều quan trọng là phải hiểu cách chúng có thể làm tăng hoặc giảm khả năng dễ bị tấn công của bạn trước các mối đe dọa chống lại bạn.
Không phải tất cả các mối đe dọa mà bạn có nguy cơ gặp phải đều có cùng một mức độ rủi ro. Bạn có thể tìm hiểu điều này bằng cách làm theo một quy trình có hệ thống để đánh giá khả năng xảy ra của mỗi mối đe dọa và tác động khi mối đe dọa đó xảy ra. Điều này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn mình nên tập trung giảm thiểu những rủi ro nào. Điều này thậm chí còn quan trọng hơn nếu bạn đang làm việc với nguồn lực hạn chế hoặc rất ít đồng minh.
Bắt đầu bằng cách liệt kê tất cả các mối đe dọa cụ thể có thể gây hại cho bạn và mô tả nguy cơ từng mối đe dọa đó có thể xảy ra với bạn. Kẻ địch sẽ gây ra mối đe dọa trực tiếp (nhắm mục tiêu) chống lại bạn. Các mối đe dọa khác có thể gây tổn hại hoặc thương tích cho bạn sẽ là gián tiếp. Điều quan trọng là phải xem xét các vấn đề về an toàn, y tế và sức khỏe cũng như các mối quan ngại về an ninh. Bên cạnh các mối đe dọa vật lý, bạn cũng nên xem xét các mối đe dọa đối với an ninh kỹ thuật số và sức khỏe tinh thần của mình .
Xem xét khả năng dễ bị tấn công của bạn, cho điểm mỗi mối đe dọa từ 1-5 (từ rất khó có khả năng xảy ra đến rất có khả năng xảy ra) cho khả năng nó xảy ra và điểm 1-5 (từ không đáng kể đến nghiêm trọng) cho mức độ ảnh hưởng đến bạn hoặc công việc của bạn. Nhân điểm khả năng xảy ra và điểm ảnh hưởng của bạn với nhau đối với mỗi mối đe dọa sẽ cho bạn mức xếp hạng rủi ro từ 1 đến 25. Những rủi ro được xếp hạng 1-3 có thể được coi là rất thấp; rủi ro được xếp hạng 4-6 có thể được coi là thấp; những người được xếp hạng 8-10 là trung bình; rủi ro được xếp hạng 12-16 là cao; và những rủi ro được xếp hạng 20 hoặc 25 là rất cao. Đây được gọi là rủi ro cố hữu (hoặc tồn đọng).
Bạn nên thực hiện bài tập này định kỳ, để đối phó với các mối đe dọa hoặc khả năng dễ bị tấn công mới hoặc luôn thay đổi hoặc sau bất kỳ thay đổi quan trọng nào trong môi trường chính trị, kinh tế, xã hội hoặc pháp lý.
Một khi hiểu rõ hơn về những rủi ro mà bạn phải đối mặt, bạn có thể bắt đầu suy nghĩ về một số biện pháp mục tiêu để giảm thiểu những rủi ro đó. Để làm điều này, bạn có thể lần lượt giảm thiểu khả năng xảy ra và/hoặc tác động của từng mối đe dọa một cách có hệ thống. Bạn nên tập trung vào việc giải quyết khả năng dễ bị tấn công của mình, vì một số cái sẽ nằm trong tầm kiểm soát của bạn. Đôi khi, có thể khó làm ảnh hưởng đến khả năng xảy ra của một mối đe dọa, nhưng bạn vẫn có thể hạn chế tác động của nó. Hãy lưu ý rằng việc thực hiện những thay đổi đơn giản đối với hành vi và cách thức làm việc của bạn sẽ ít tốn kém hơn và hiệu quả hơn so với việc tiếp cận các giải pháp kỹ thuật. Khi gộp các biện pháp này vào cùng một danh sách, bạn sẽ có một kế hoạch giảm thiểu rủi ro đơn giản mà bạn nên xem lại thường xuyên.
Nếu bạn đang phải đối mặt với rất nhiều mối đe dọa, có thể bạn nên xác định cần tập trung vào mối đe dọa nào trước. Bạn có thể thực hiện việc này theo nhiều cách. Bạn có thể chọn chấp nhận rủi ro, tránh hoàn toàn rủi ro, chuyển giao hoặc chia sẻ với người khác, hoặc quản lý rủi ro. Chẳng hạn như bạn có thể quyết định rằng bạn sẵn sàng chấp nhận mọi rủi ro ở mức trung bình hoặc thấp hơn, nhưng sẽ tránh, chuyển giao hoặc quản lý tất cả các rủi ro ở mức cao hoặc rất cao. (Điểm mà từ trên điểm đó bạn chưa sẵn sàng chấp nhận rủi ro được gọi là ngưỡng rủi ro của bạn.) Điều này sẽ cho phép bạn tập trung các nỗ lực và nguồn lực hạn chế vào việc giảm thiểu những rủi ro ở mức cao và rất cao mà bạn không thể tránh hoặc chuyển giao.
Bạn cũng có thể đánh giá lại các mối đe dọa với điểm khả năng xảy ra và điểm tác động mới dựa trên các biện pháp giảm thiểu mà bạn đang thực hiện. Mức xếp hạng sửa đổi sẽ thể hiện rủi ro tồn đọng (hoặc còn lại) đối với bạn. Hãy lưu ý rằng một số rủi trong số này có thể vẫn nằm trên ngưỡng rủi ro của bạn và sẽ cần được chú ý thêm để có thể giảm rủi ro xuống mức chấp nhận được.
Theo bản năng, tâm trí của chúng ta luôn tìm cách nhanh chóng bình thường hóa những thay đổi của thế giới xung quanh. Nhìn từ quan điểm sức khỏe tinh thần, điều này có thể mang ý nghĩa rất tích cực. Tuy nhiên, từ góc độ bảo mật, điều đó có nghĩa là chúng ta có thể bỏ lỡ, hoặc thậm chí gạt bỏ những thay đổi mà có thể là dấu hiệu cho thấy rủi ro gia tăng đối với bản thân hoặc công việc của chúng ta.
Để chống lại điều này, hãy lưu tâm đến những người và sự vật xung quanh bạn và tìm kiếm những gì mà giới quân sự gọi là "sự vắng mặt của điều bình thường, sự hiện diện của điều bất thường". Bạn đang muốn duy trì trạng thái tỉnh táo thoải mái. Hãy chú ý đến những cá nhân xuất hiện trong hoặc biến mất khỏi lịch trình hàng ngày của bạn hoặc những thay đổi trong hành vi của những người xung quanh bạn. Điều này có thể bao gồm những thay đổi trong giọng điệu hoặc tần suất quấy rối hoặc sự leo thang trong các cuộc tấn công chống lại bạn và đồng nghiệp. Tương tự như vậy, hãy để ý những đồ vật mới trong môi trường xung quanh bạn, chẳng hạn như xe cộ hoặc thiết bị, hay những đồ vật ở những nơi bất thường hoặc không ngờ tới. Việc duy trì nhận thức tình huống này có thể giúp bạn dự đoán các hành động chống lại mình và cho bạn thời gian để phản ứng thích hợp.
Nếu bạn cho rằng những thay đổi trong môi trường xung quanh hoặc trong hành vi của kẻ địch có thể cho thấy một mối đe dọa mới hoặc nguy cơ gia tăng, bạn nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa. Các biện pháp này có thể bao gồm, ví dụ như thảo luận về những thay đổi với bạn bè, gia đình và đồng nghiệp để cố gắng hiểu rõ hơn về tình hình; thay đổi kế hoạch đi lại của bạn hoặc chuyển đến một địa điểm an toàn hơn; hoặc cảnh báo cho các mạng hỗ trợ của bạn rằng bạn cảm thấy có nguy cơ cao hơn và yêu cầu họ giúp bạn.
Việc thống nhất các mốc thời gian định sẵn khi bạn sẽ liên lạc với đầu mối liên hệ an toàn được chỉ định mỗi ngày giúp giảm thời gian từ lúc có điều gì xảy ra với bạn đến lúc mạng lưới hỗ trợ của bạn nhận ra và biết bạn đang gặp nguy hiểm hoặc huy động hỗ trợ.
Ở những địa điểm có rủi ro rất cao hoặc vào những thời điểm nhiều rủi ro, có thể cần "liên lạc" thường xuyên ở mức 30 phút một lần. Ở những địa điểm có rủi ro thấp hơn hoặc vào những thời điểm ít rủi ro, có thể chỉ cần liên lạc một lần mỗi ngày, vào buổi tối. Bạn và đầu mối liên hệ an toàn của bạn cần phải nhất trí về những điều thực tế và phù hợp cần làm. Điều quan trọng là lịch trình liên hệ phải cố định vào các thời điểm thông thường trong ngày chứ không phải khi bạn đến hoặc rời khỏi một số địa điểm nhất định. Điều này giúp tránh mọi sự chậm trễ nào trong hành trình của bạn dẫn đến việc nhỡ lịch liên lạc và khiến đầu mối liên hệ an toàn của bạn lo lắng không cần thiết.
Bạn và đầu mối liên hệ an toàn của bạn cần phải thống nhất về các hành động mà họ sẽ thực hiện nếu bạn nhỡ lịch liên lạc. Nên thống nhất sẵn một bộ các phản hồi theo từng giai đoạn với quy mô và mức độ nghiêm trọng tăng dần dựa trên số giờ kể từ khi nhỡ lịch liên lạc. Nên cho đầu mối liên hệ an toàn của bạn biết rõ lịch trình của bạn, để họ có thể xác định được vị trí cuối của bạn trước khi mất liên lạc, nếu có thể. Nếu đầu mối liên hệ an toàn của bạn là đối tác quốc tế, hãy lưu ý đến sự khác biệt về múi giờ và khả năng xảy ra những sự cố kết nối gây ra cảnh báo giả. Đầu mối liên hệ an toàn quốc tế cũng có thể huy động mạng lưới hỗ trợ tại địa phương của bạn để cố gắng xác định vị trí của bạn.
Kẻ địch có thể có nhiều khả năng tấn công hoặc quấy rối bạn hơn nếu họ nghĩ rằng bạn đang sơ hở hoặc là một mục tiêu dễ dàng. Một cách thiết thực mà các đồng minh tại địa phương có thể hỗ trợ bạn đó là ở bên bạn trong những thời điểm có nguy cơ cao hoặc đi cùng bạn ở những địa điểm có nguy cơ cao. Vì hành động của kẻ địch có thể bị chặn bởi những người khác xung quanh bạn, hoặc ít nhất sẽ bị chú ý, mức độ rủi ro của chúng có thể đủ để khiến chúng tạm thời không dám hành động.
Hãy lưu ý rằng những đồng nghiệp và người khác ở cùng hoặc đi cùng bạn có thể tự đặt mình vào nguy cơ. Nếu bạn phải đối mặt với những mối đe dọa liên tục và đáng kể, thay vào đó bạn có thể cân nhắc yêu cầu sự đồng hành bảo vệ của quốc tế từ một tổ chức chuyên gia, chẳng hạn như Peace Brigades International. Đồng hành bảo vệ là một chiến lược bất bạo động nhưng công khai để bảo vệ những người bảo vệ nhân quyền và các cộng đồng bị đe dọa. Các tình nguyện viên đồng hành là hiện thân của mối quan ngại quốc tế về nhân quyền. Kẻ địch biết rằng mọi cuộc tấn công chống lại những người bảo vệ nhân quyền đi cùng với các tình nguyện viên quốc tế sẽ không chỉ được chứng kiến mà còn có thể dẫn đến hậu quả về pháp lý, chính trị, ngoại giao hoặc kinh tế.
Nếu bạn bị giam giữ, bắt cóc hoặc bị hại, gia đình bạn hoặc những người khác được chỉ định có thể cần quyền truy cập vào các tài liệu tài chính và pháp lý của bạn hoặc cần biết mong muốn của bạn trong những lĩnh vực này và các lĩnh vực quan trọng khác. Do đó, bạn nên viết hoặc cập nhật di chúc hoặc chúc thư và lưu trữ cùng với các tài liệu liên quan khác ở một nơi an toàn mà những người khác đáng tin cậy có thể truy cập trong các trường hợp đã thống nhất. Hãy xem xét tầm quan trọng tương đối của tính bảo mật, tính dễ truy cập và khả năng xóa hoặc phá hủy do ngẫu nhiên hoặc ác ý khi quyết định xem nơi an toàn của bạn nên là một địa điểm thực, chẳng hạn như ngăn kéo có khóa hoặc két sắt, hay một tệp kỹ thuật số được mã hóa.
Nếu bạn không thể làm việc vì bất kỳ lý do gì, đồng nghiệp và đối tác của bạn có thể khó tiếp tục các hoạt động và công việc khi bạn vắng mặt. Để giải quyết vấn đề này, các bạn nên cùng nhau lập một kế hoạch đặt ra các trách nhiệm chính của bạn và xác định ai sẽ tiếp quản từng trách nhiệm cũng như thông tin và nguồn lực mà họ cần để thực hiện công việc. Sau đó, bạn nên chia sẻ kế hoạch này với đồng nghiệp và các bên liên quan khác để giảm khả năng xung đột hoặc nhầm lẫn giữa họ.
Nếu bạn bị giam giữ hoặc tệ hơn, kẻ địch có thể đe dọa gia đình và đồng nghiệp của bạn khi bạn vắng mặt. Điều quan trọng là bạn phải tính đến điều này khi lập kế hoạch bảo mật và dự phòng. Những người thân cận của bạn có thể cần phải đi trốn, tìm kiếm nơi trú ẩn trong đại sứ quán hoặc nơi khác, chuyển đến một vùng khác của đất nước hoặc rời hẳn khỏi đất nước đó. Họ cần phải lập sẵn kế hoạch thực tế cho từng lựa chọn này để có thể thực hiện các hành động phù hợp nhất trong thời gian gấp gáp để đảm bảo an toàn cho chính họ.
Việc đào tạo an ninh phù hợp cho những người bảo vệ nhân quyền rất khác với việc đào tạo nâng cao nhận thức về môi trường thù địch mà vốn là tiêu chuẩn trong các lĩnh vực nhân đạo hoặc doanh nghiệp. Việc đào tạo an ninh có tính chất đó thường được thiết kế cho nhân viên quốc tế của các tổ chức có nhiều nguồn lực, những người có thể đối mặt với các mối đe dọa gián tiếp từ bọn tội phạm bạo lực hoặc các nhóm vũ trang. Ngược lại, những người bảo vệ nhân quyền và những người bảo vệ các quyền về đất đai, môi trường và quyền của người bản địa có nhiều khả năng là thành viên cộng đồng địa phương với nguồn lực hạn chế và phải đối mặt với các mối đe dọa trực tiếp từ những kẻ địch mạnh, thường là với sự hậu thuẫn của nhà nước hoặc doanh nghiệp.
Việc đào tạo an ninh cho những người bảo vệ nhân quyền cần tập trung vào việc xây dựng sự hiểu biết về rủi ro cá nhân và lưu ý đến giới tính và các yếu tố nhận dạng cá nhân khác. Người đào tạo nên tìm cách đồng phát triển các chiến lược và chiến thuật an ninh với những người tham gia và bao gồm nhiều biện pháp được đưa ra trong tài liệu hướng dẫn này, ví dụ như về nhận thức tình huống, lịch trình liên lạc, sự đồng hành và lập kế hoạch dự phòng. Điều quan trọng là khóa đào tạo phải mang tính tổng thể, không chỉ về sự an toàn và bảo mật vật lý mà còn phải bao gồm cả các vấn đề về an ninh kỹ thuật số cũng như sức khỏe tinh thần và khả năng phục hồi.
Bạn cũng có thể cần cân nhắc tham gia khóa đào tạo sơ cứu nâng cao nếu bạn phải đối mặt với một mối đe dọa triền miên, đáng kể về tổn hại thể chất, hoặc sống và làm việc ở những khu vực có nguồn lực y tế hạn chế. Nội dung đào tạo thích hợp cần bao gồm các kỹ năng sơ cứu cần thiết, chẳng hạn như hỗ trợ cấp cứu hồi sinh cơ bản, nhưng tập trung vào các kỹ năng nâng cao hơn, chẳng hạn như điều trị chảy máu rất nhiều và di chuyển người bị thương vong một cách an toàn. Phải đào tạo cat về các vật dụng trong bộ dụng cụ chấn thương và hướng dẫn sử dụng đúng cách. Điều quan trọng là khóa đào tạo cũng cần bao gồm nội dung về cách đối xử với bản thân và cách ứng biến với trang thiết bị cơ bản. Bạn nên chọn một khóa học kéo dài trong vài ngày và bao gồm cả các tình huống và bài tập thực hành. Sau khi hoàn thành khóa đào tạo, bạn nên mua bộ dụng cụ chấn thương cá nhân dùng tại nhà, trên xe và tại văn phòng của mình nếu có thể.
Với cả đào tạo về an ninh và sơ cấp cứu, điều quan trọng là phải hoàn thành khóa đào tạo bồi dưỡng hàng năm và khóa đào tạo đầy đủ ít nhất ba năm một lần để duy trì và nâng cao kỹ năng của bạn.
Mỗi chúng ta đều có một mức độ rủi ro khác nhau mà chúng ta sẵn sàng chấp nhận để đạt được mục tiêu của mình. Trong quản lý rủi ro, điều này được gọi là "khẩu vị rủi ro" của chúng ta. Những người bảo vệ và thúc đẩy nhân quyền và các quyền về môi trường thường có khẩu vị rủi ro cao hơn những người khác. Nhưng ngay cả trong cùng một tổ chức – hoặc gia đình, mỗi người đều sẽ có khẩu vị rủi ro khác nhau. Tuy nhiên, đối với mỗi chúng ta, có một mốc nào đó mà trên mốc đó, rủi ro – đối với bản thân hoặc người khác – hoàn toàn trở nên quá lớn để chấp nhận.
Khi xem xét khẩu vị rủi ro của bản thân, điều quan trọng là phải xem xét tác động đến bạn bè, gia đình và đồng nghiệp của bạn nếu bạn bị giam giữ hoặc tệ hơn. Bạn hoàn toàn có thể chấp nhận rủi ro đối với bản thân ở mức cực kỳ cao để tiếp tục theo đuổi mục đích của mình, nhưng làm như vậy thường chỉ là có trách nhiệm nếu bạn hoặc mạng lưới hỗ trợ của bạn có khả năng ứng phó hiệu quả nếu sự cố xảy ra.
Điều quan trọng là phải hiểu rằng khẩu vị rủi ro của chính bạn có thể sẽ thay đổi theo thời gian. Điều này có thể xảy ra sau một biến cố lớn trong đời, chẳng hạn như sự ra đời của một đứa trẻ, kết hôn hoặc cái chết của một thành viên trong gia đình. Hoặc nó có thể xảy ra sau một sự cố hoặc tai nạn hụt mà ảnh hưởng đến bạn hoặc đồng nghiệp. Dù lý do là gì, điều quan trọng là phải nhận ra, hiểu và thông báo cho những người khác mọi sự thay đổi trong khẩu vị rủi ro của bạn.
